Indonesia etc., exploring the improbable nation; door Elizabeth Pisani, 2014

Soms lees je zo’n boek waardoor je eigenlijk nog maar een ding wilt: Alles neerleggen, zelfs nog voor je de laatste pagina hebt omgeslagen, een tas pakken en er op uit trekken. Niet eens zozeer om naar dezelfde plekken af te reizen als in het boek of om dezelfde dingen te doen, maar meer om ook dat bijzondere gevoel van vrijheid te ervaren, een vrijheid die verbonden is met diepe inzichten en een intense en betekenisvolle verbintenis met plaats en tijd.

Bij het lezen van het boek van Pisani overviel mij dit gevoel al na de eerste paar bladzijden. Het is zonder twijfel het beste boek over Indonesie dat ik de afgelopen jaren heb gelezen. Niet alleen is het van begin tot eind een en al herkenning, maar ook voegt het veel nieuwe inzichten toe.

In razende vaart vat ze in het eerste hoofdstuk de geschiedenis van Indonesie samen, met nadruk op het moderne deel. Daarna legt ze haar reisplannen uit: Op pad gaan langs de randen van dit immense land om te zien hoe de nationale slagon “eenheid in verscheidenheid” er in het echt nu eigenlijk uitziet. Ze is met name geinteresseerd in de tegenstelling tussen de centrale staat (lees: Jakarta) en de regio’s van het land, die na een paniekerige en gehaaste staatshervorming van 15 jaar geleden ineens veel meer beslissingsmacht (en geld) in hun schoot geworpen kregen.

Het bijzondere van dit boek is dat ze dit verhaal niet verteld aan de hand van een saaie opsomming van feiten (zo zou het boek eruit zien wanneer het vanuit Jakarta was geschreven), maar juist door middel van verhalen uit de regio’s, voornamelijk vanuit de randen van het land. Het zijn grotendeels persoonlijke verhalen van de lokale bevolking, waarin de auteur zelf ook nog eens prominent aanwezig is. Maar hoewel ze zelf een grote rol speelt gaat het nergens echt over haar, ze is slechts een instrument om het ingewikkelde verhaal van het moderne Indonesie te vertellen. Het geheel is luchtig, persoonlijk en klein geschreven, maar hiermee weet ze een maximaal effect te bereiken.

Een aanrader voor iedereen die het moderne Indonesie wil begrijpen. En het zou verplichte kost moeten zijn voor iedere Indonesier die een publiek ambt ambieert.

Ps. Er is een website www.indonesiaetc.com en ook een e-book uitgebracht. De website is nogal politiek getint en wordt continue ge-update. Het e-book is een uitgebreidere versie van het gedrukte boek.

Emile Leushuis/ november 2014