Daar werd wat gruwelijks verricht, slavernij in Nederlands-Indië; door Reggie Baay, 2015

Niets is natuurlijk makkelijker dan terugkijken naar het verleden, om vervolgens moralistisch met het vingertje te gaan zwaaien. Soms moeten zaken in een tijdsbeeld worden geplaatst om neutraal te kunnen oordelen.

Maar met dit boek weet auteur Reggie Baay op overtuigende wijze aan te tonen, juist door te plaatsen in een tijdsbeeld, dat het met recht de titel ‘Daar werd wat gruwelijks verricht’ draagt. Al in de 17de en 18de eeuw blijken tijd- en landgenoten grote vraagtekens te zetten bij de alomtegenwoordige praktijk van slavernij in Nederlands-Indië. Ook in de 19de en 20ste eeuw bleef slavernij in verschillende vormen bestaan in Indië, ondanks krachtige protesten van individuen in Nederland en andere landen in de wereld. En daar komt nog eens bij dat in moederland Nederland sinds lange tijd al hele andere regels golden, waarbij vormen van slavernij zoals gebruikelijk in Indië niet acceptabel waren.

Baay beschrijft de slavernij in Nederlands-Indië door de eeuwen heen, van het moment dat de VOC op het toneel verschijnt tot het begin van de Tweede Wereldoorlog. Hij doet dit grotendeels aan de hand van primaire bronnen: verslagen van rechtszittingen en uitspraken, publicaties, dagboeken en geschriften. De geciteerde teksten zijn bijzonder beeldend, soms gruwelijk, soms vermakelijk, maar maken meteen duidelijk waar het over gaat. En tegelijkertijd krijg je als lezer een heel geloofwaardig tijdsbeeld voorgeschoteld, wat een extra dimensie geeft aan dit boek.

Een geslaagd boek dus, waarmee je een nieuw inzicht krijgt in onze koloniale geschiedenis. Het is helaas een deel van onze nationale geschiedenis dat niet tijdens een gemiddelde geschiedenisles op de middelbare school wordt onderwezen.

 Emile Leushuis – februari 2015